Ιστορία της Ιστοριογραφίας, Τμήμα Τμήμα Ιστορίας Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας

Η συνάντηση και η συνεργασία δύο γάλλων ιστορικών, του Marc Bloch και του Lucien Febvre, οδήγησε το 1929 στην ίδρυση του μαχητικού περιοδικού Annales d’histoire économique et sociale. Μιλώντας για το περίφημο επιστημονικό περιοδικό μιλούμε συγχρόνως για μια ιστοριογραφική σχολή ή για έναν κύκλο ιστορικών που έφεραν καινούριο αέρα στις ιστορικές σπουδές τον 20ο αιώνα και ανέτρεψαν το κυρίαρχο έως τότε επιστημολογικό παράδειγμα για την ιστορία. Στη «σχολή» των Annales, οι ιστορικοί και τα έργα τους, ακόμη και όταν διατηρούν σημαντικές διαφορές ανάμεσά τους, προσδιορίζονται από την αντίθεσή τους στο επιστημολογικό παράδειγμα του θετικισμού, στην ιστοριογραφική παράδοση που κυριαρχούσε από τον 19ο αιώνα έως τις μέρες τους. Στο μάθημα συνοψίζουμε τα βασικά χαρακτηριστικά του έργου των ιδρυτών και του προγράμματος των Annales. Η δεύτερη φάση στη ζωή του περιοδικού είναι συνυφασμένη με το όνομα του Fernand Braudel, ο οποίος διαδέχθηκε τον Φεβρ στη διεύθυνση του περιοδικού και άσκησε μεγάλη επίδραση στις ιστορικές σπουδές. Με την καθοδήγησή του, το βάρος των ερευνών μετατέθηκε στην κατεύθυνση της μακράς διάρκειας και των ποσοτικών (οικονομικών και δημογραφικών) προσεγγίσεων. Μια τρίτη γενιά ιστορικών με τους G. Duby, R. Mandrou, Jacques Le Goff, Ph. Aries κ.α. επέτρεψε να περιληφθούν στο εσωτερικό μιας επεκτατικής ιστορικής επιστήμης και τα μελήματα των άλλων κοινωνικών επιστημών και να αναδειχθούν εκλεκτικές συγγένειες με την κοινωνική και συμβολική ανθρωπολογία. Πρόκειται για μια χρυσή εποχή καθώς ένα πολυπληθές κοινό ανακαλύπτει τη «νέα ιστορία» μια «κοινωνικο-πολιτισμική ιστορία» που επικεντρώνεται στην έρευνα των «νοοτροπιών» και σε νέα αντικείμενα όπως ο γάμος και η σεξουαλικότητα, ο θάνατος και η παιδική ηλικία, η ανάγνωση και η λαϊκή κουλτούρα κ.λπ.
Εξάμηνο: 5o 2015-08-08 01:19:45 6043

Ιστορία της Ιστοριογραφίας, Τμήμα Τμήμα Ιστορίας Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας

Η θεματική ενότητα εξετάζει την εξέλιξη της κοινωνικής ιστορίας στο αγγλοσαξωνικό κόσμο και την Ελλάδα. Ξεκινά από το έργο του Ε.Π. Τόμσον και εξετάζει τον αντίκτυπό του στην ιστοριογραφία και εξετάζει την εμφάνιση της κοινωνικής ιστορίας στο ευρύτερο πλαίσιο των κοινωνικών και πολιτισμικών αλλαγών που συντελούνται στη δεκαετία του 1960. Στη συνέχεια εξετάζει την κριτική που ασκήθηκε στην κοινωνική ιστορία αλλά και την ανανέωση της μέσα από την επίδραση που άσκησε η κοινωνική ανθρωπολογία και η μεταμοντέρνα θεωρία («γλωσσική στροφή») και καταλήγει στους πιο πρόσφατους προβληματισμούς για την έννοια του «κοινωνικού» στην κοινωνική ιστορία. Επίσης, στο τέλος, εξετάζονται οι εξελίξεις στην ελληνική ιστοριογραφία μεταπολεμικά που οδήγησαν μετά τη δεκαετία του 1980 στην καθιέρωση της κοινωνικής ιστορίας στην Ελλάδα.
Εξάμηνο: 5o 2015-08-09 00:36:57 2005

Ανασκαφική, Τμήμα Τμήμα Ιστορίας Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας

Η διάλεξη αυτή αποτελεί μια γενική εισαγωγή στις βασικές διαδικασίες της ανασκαφής. Στο δεύτερο μέρος επικεντρώνεται στις ενάλιες ανασκαφές.
Εξάμηνο: 5o 2015-06-03 01:02:13 1220

Ο Μεταπολεμικός Κόσμος, Τμήμα Τμήμα Ιστορίας Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας

Σε αυτήν τη θεματική ενότητα θα εξετάσουμε τα βασικά χαρακτηριστικά του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Θα δώσουμε έμφαση στα αίτια και στις συνέπειές του και θα σκιαγραφήσουμε την εξέλιξή του.
Εξάμηνο: 6o 2015-07-14 00:31:36 1072

Ιστορία της Ιστοριογραφίας, Τμήμα Τμήμα Ιστορίας Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας

Aυτή η θεματική ενότητα επικεντρώνεται στο ιστοριογραφικό πεδίο της μικροϊστορίας. Εξετάζουμε τις απαρχές της στη δεκαετία του 1970 στον κύκλο ιστορικών γύρω από το περιοδικό Quaderni storici, τις ευρύτερες ιστοριογραφικές αναζητήσεις της περιόδου και τη δεξίωση της μικροϊστορίας στη διεθνή ιστοριογραφία κατά τις επόμενες δεκαετίες. Παρουσιάζονται οι κύριοι μεθοδολογικοί προβληματισμοί, οι ερευνητικές συντεταγμένες και οι μετασχηματισμοί τους. Τέλος, επισημαίνονται οι διαφορετικές διαδρομές που ακολούθησε η μικροϊστορική μεθοδολογία και πρακτική σε διαφορετικά ιστοριογραφικά συμφραζόμενα και οι πιο πρόσφατες εξελίξεις που καθιστούν τη μικροϊστορία μια πρακτική παραγωγής ιστορικού λόγου που εξακολουθεί να προσελκύει το ενδιαφέρον των ιστορικών και του αναγνωστικού κοινού.
Εξάμηνο: 5o 2015-08-11 00:44:19 1055

Ιστορία της Ιστοριογραφίας, Τμήμα Τμήμα Ιστορίας Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας

Σε αυτή τη θεματική ενότητα θα ασχοληθούμε με την ψηφιακή ιστορία. Θα προσπαθήσουμε να αναδείξουμε τι σημαίνει ψηφιακή ιστορία και ποια είναι τα κεντρικά της χαρακτηριστικά. Επίσης, θα εξετάσουμε την ιστορία της ίδιας της ψηφιακής ιστορίας και τις συσχετίσεις της με ψηφιακές τεχνολογίες όπως οι βάσεις δεδομένων, το υπερκείμενο και τα ψηφιακά δίκτυα.
Εξάμηνο: 5o 2015-08-08 00:49:05 986

Ιστορία της Ιστοριογραφίας, Τμήμα Τμήμα Ιστορίας Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας

Η προφορική ιστορία διαμορφώθηκε σε γνωστικό πεδίο μέσα από την ανάγκη των ιστορικών να προσεγγίσουν το παρελθόν από την οπτική γωνία των «αφανών», των υποκειμένων δηλαδή που δεν είχαν αντιπροσωπευτεί στην ιστορική αφήγηση. Τα υποκείμενα αυτά δεν είχαν αφήσει πηγές εξαιτίας της ιεραρχίας και των σχέσεων εξουσίας που διαμορφώνει την πρόσβαση στο γραπτό λόγο. Η προφορική ιστορία αναδύθηκε σε ένα ριζοσπαστικό κίνημα τη δεκαετία του 1960. Οι γυναίκες, η εργατική τάξη, οι έγχρωμοι, οι γκέι ενώ ήταν υποκείμενα της ιστορίας, δηλαδή είχαν παίξει ρόλο στην διαμόρφωση των ιστορικών γεγονότων και των κοινωνικών μετασχηματισμών είχαν αποκλειστεί από την ιστορική αφήγηση. Η ανάγκη να συμπεριληφθούν απαιτούσε και τη δημιουργία πηγών που θα περιείχαν τη φωνή τους. Οι ιστορικοί άρχισαν λοιπόν να πραγματοποιούν και να συλλέγουν προφορικές μαρτυρίες μέσα από μια συγκεκριμένη μεθοδολογία που ήταν η ιστορία ζωής. Οι προφορικές μαρτυρίες αποτέλεσαν την πηγή που συνδιαμορφώθηκε από τους ιστορικούς της προφορικής ιστορίας και στόχευε στην δημιουργία ενός αντι-αρχείου της μνήμης.
Εξάμηνο: 5o 2015-08-08 00:35:55 908

Ο Μεταπολεμικός Κόσμος, Τμήμα Τμήμα Ιστορίας Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας

Η ενότητα αναφέρεται στην αραβοϊσραηλινή διένεξη δίνοντας έμφαση στον πρώτο αραβοϊσραηλινό πόλεμο, στον πόλεμο του Σουέζ, στον πόλεμο των 6 ημερών και στον πόλεμο του Γιομ Κιπούρ.
Εξάμηνο: 6o 2015-07-16 01:51:39 852

Ανασκαφική, Τμήμα Τμήμα Ιστορίας Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας

Η διάλεξη εστιάζεται σε τεχνικές και μεθόδους της προϊστορικής ανασκαφής. Θα συζητηθούν ζητήματα όπως οι βασικές μέθοδοι πεδίου, οι στρωματογραφικές τομές και οι ανασκαφικές ενότητες. Θα παρουσιαστούν παραδείγματα από εκπαιδευτικές ανασκαφές στην περιοχή των Ζερελίων.
Εξάμηνο: 5o 2015-06-04 01:21:35 808

Ιστορία της Ιστοριογραφίας, Τμήμα Τμήμα Ιστορίας Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας

Σε αυτήν την ενότητα θα αναφερθούμε στη δημόσια ιστορία. Θα επισημάνουμε τα βασικά της χαρακτηριστικά και τις σχέσεις της με την επιστημονική/επαγγελματική ιστορία. Θα δούμε ακόμη την ιστορία της δημόσιας ιστορίας εστιάζοντας στο ευρύτερο πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο μέσα στο οποίο αναπτύχθηκε.
Εξάμηνο: 5o 2015-08-08 00:31:17 801

Από το γραμμόφωνο στο DVD: Ιστορία των οπτικοακουστικών τεχνολογιών στον 20ό αι., Τμήμα Τμήμα Ιστορίας Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας

Στην ενότητα αυτή συζητάμε τρεις βασικές θεωρητικές έννοιες, στη βάση των οποίων μπορεί να συγκροτηθεί μια κοινωνική ιστορία του ήχου. Επιπλέον, έμφαση δίνεται στην μετάβαση από το ‘αρχαίο’ στο ‘μοντέρνο’ καθεστώς ακρόασης και αρχίζουμε να συζητάμε τις ιστορικές προϋποθέσεις αυτής της μετάβασης, με πρώτη αυτή της μηχανικής μετατροπής του ήχου σε διαφορετική υλική μορφή.
Εξάμηνο: 5o 2015-09-24 01:08:10 783

Ιστορία της Ιστοριογραφίας, Τμήμα Τμήμα Ιστορίας Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας

Η θεματική ενότητα εξετάζει τη πορεία διαμόρφωσης της ιστορίας των γυναικών και του φύλου (women’s history / gender history) από τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα έως σήμερα. Αναλύονται τα κύρια χαρακτηριστικά και οι μετασχηματισμοί της ιστορίας των γυναικών και του φύλου σε συνάρτηση με το εκάστοτε ιστοριογραφικό τοπίο, τη φεμινιστική θεωρία και πολιτική και συναφή ερευνητικά πεδία, όπως η ιστορία του σώματος και της σεξουαλικότητας. Έμφαση δίνεται στις διεθνείς εξελίξεις στο πεδίο της φεμινιστικής ιστοριογραφίας ενώ συγχρόνως επιχειρείται μια σύντομη παρουσίαση της εγχώριας βιβλιογραφικής και ερευνητικής παραγωγής. Στόχος της ενότητας είναι η γνωριμία με τη χρήση του φύλου ως αναλυτικού εργαλείου στις ιστορικές σπουδές.
Εξάμηνο: 5o 2015-08-11 00:36:01 732

Ο Μεταπολεμικός Κόσμος, Τμήμα Τμήμα Ιστορίας Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας

Σε αυτήν την ενότητα θα εστιάσουμε στις σχέσεις που αναπτύχθηκαν μεταξύ των συμμαχικών δυνάμεων κατά τη διάρκεια του δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου. Θα αναφερθούμε στις διασκέψεις της Τεχεράνης, της Γιάλτας και του Πότσνταμ, καθώς επίσης και στα όσα έλαβαν χώρα στη μεταπολεμική Γερμανία.
Εξάμηνο: 6o 2015-07-19 01:25:50 706

Ανασκαφική, Τμήμα Τμήμα Ιστορίας Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας

Η διάλεξη αποτελεί εισαγωγή στις τεχνικές και μεθόδους της κλασικής ανασκαφής. Θα συζητηθούν ζητήματα όπως οι δοκιμαστικές τομές, οι συνθέσεις των ανασκαφικών ομάδων από τεχνικούς, επιστήμονες και εργάτες, τα βασικά εργαλεία που χρησιμοποιούνται στη διάρκεια των ανασκαφών και η δημιουργία του καννάβου.
Εξάμηνο: 5o 2015-06-04 01:44:21 641

Ο Μεταπολεμικός Κόσμος, Τμήμα Τμήμα Ιστορίας Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας

Αυτή η ενότητα αναφέρεται στη ρήξη που επιτελείται μεταξύ ΗΠΑ και ΕΣΣΔ κατά τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια. Θα συζητηθούν ζητήματα όπως ο αποκλεισμός του Βερολίνου κατά τη διάρκεια 1948-1949, η ίδρυση του ΝΑΤΟ και η εγκαθίδρυση των κομμουνιστικών καθεστώτων σε χώρες της ανατολικής Ευρώπης.
Εξάμηνο: 6o 2015-07-14 01:31:34 639

Ιστορία της Ιστοριογραφίας, Τμήμα Τμήμα Ιστορίας Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας

Σκοπός του μαθήματος είναι να δοθεί μια κατά το δυνατόν πληρέστερη εικόνα του περιεχομένου και του χαρακτήρα της Ιστορίας Πόλεων, ενός διεπιστημονικού πεδίου που συγκροτήθηκε μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο για τη μελέτη του αστικού φαινομένου και γνώρισε θεαματική ανάπτυξη. Παρουσιάζονται (α) η εμφάνιση των πρώτων ερευνών και του στοχασμού για την πόλη τον 19ο αιώνα, αιώνα της εκρηκτικής αστικοποίησης, (β) η γένεση της Ιστορίας Πόλεων, οι εξελίξεις και οι πιο πρόσφατες τάσεις που παρατηρούνται στο πεδίο σε αντιστοιχία με τις μεταστροφές της ιστοριογραφίας, και τέλος (γ) οι θεματικές που καλύπτουν οι σχετικές μελέτες
Εξάμηνο: 5o 2015-08-08 01:00:14 638

Ο Μεταπολεμικός Κόσμος, Τμήμα Τμήμα Ιστορίας Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας

Σε αυτή τη θεματική ενότητα θα συζητήσουμε διεξοδικά τα αίτια της κρίσης της αποικιοκρατίας και της φάσεις της διαδικασίας αποαποικιοποίησης. Θα εστιάσουμε σε συγκεκριμένες περιπτώσεις αντιαποικιακών κινημάτων όπως αυτές της Ινδοκίνας, της Ινδονησίας, της Μαλαισίας, της Ινδίας και της Αλγερίας. Τέλος, θα αναφερθούμε στους βασικούς παράγοντες που καθόρισαν το μέλλον των πρώην αποικιών.
Εξάμηνο: 6o 2015-07-16 01:44:25 637

Ο Μεταπολεμικός Κόσμος, Τμήμα Τμήμα Ιστορίας Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας

Σε αυτήν την ενότητα θα συζητήσουμε τη διαίρεση της Γερμανίας σε 4 ζώνες κατοχής, καθώς επίσης και άλλες μεταπολεμικές συνθήκες και διαδικασίες όπως το Δόγμα Τρούμαν, το σχέδιο Μάρσαλ και την ίδρυση του Ο.Η.Ε.
Εξάμηνο: 6o 2015-07-14 01:25:33 625

Ο Μεταπολεμικός Κόσμος, Τμήμα Τμήμα Ιστορίας Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας

Αυτή η ενότητα εξετάζει τις διαδικασίες και τα αίτια κατάρρευσης των κομμουνιστικών καθεστώτων στην Ευρώπη. Εστιάζει στις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης της δεκαετίας του 70 στα κομμουνιστικά καθεστώτα, στα χαρακτηριστικά της "σχεδιασμένης οικονομίας" και στις προσπάθειες της μεταρρυθμιστικής πολιτικής του Μιχαήλ Γκορμπατσώφ.Αυτή η ενότητα εξετάζει τις διαδικασίες και τα αίτια κατάρρευσης των κομμουνιστικών καθεστώτων στην Ευρώπη. Εστιάζει στις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης της δεκαετίας του 70 στα κομμουνιστικά καθεστώτα, στα χαρακτηριστικά της "σχεδιασμένης οικονομίας" και στις προσπάθειες της μεταρρυθμιστικής πολιτικής του Μιχαήλ Γκορμπατσώφ.
Εξάμηνο: 6o 2015-07-23 01:37:15 603

Ανασκαφική, Τμήμα Τμήμα Ιστορίας Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας

Στην ενότητα αυτή εξετάζουμε την ιστορία των επιφανειακών ερευνών, τους στόχους και τις μεθόδους της. Υπάρχουν περισσότεροι από ένας τύποι επιφανειακής έρευνας, από την τοπογραφική-αρχιτεκτονική που στοχεύει πρωτίστως στον εντοπισμό και την χαρτογράφηση αρχιτεκτονικών καταλοίπων, στην εκτεταμένη ή εκτατική (extensive survey), που συνήθως καλύπτει μεγάλες περιοχές αλλά χωρίς τη χρήση κανάβου και, τέλος, στην εντατική (intensive survey) όπου μικρότερες περιοχές ερευνώνται εντατικά βάσει κανάβου και ποσοτικοποίησης των ευρημάτων. Συστηματικές επιφανειακές έρευνες πραγματοποιήθηκαν για πρώτη φορά τη δεκαετία του 1950 στη βόρεια και τη νότια Αμερική, και αργότερα (από τη δεκαετία του 1970 κ.ε.) στη Μεσόγειο και στον ελλαδικό χώρο. Από αυτές αντλήσαμε σημαντικές πληροφορίες που μας επιτρέπουν να ανασυνθέσουμε την κατοίκηση και τη δραστηριότητα των κατοίκων μιας περιοχής στις διαφορετικές φάσεις της ιστορίας της.
Εξάμηνο: 5o 2015-06-04 01:35:52 595