Εθνογραφία: Διαμορφώνοντας το Σύγχρονο Πεδίο, Τμήμα Τμήμα Ιστορίας Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας

Το μάθημα χωρίζεται σε δύο ενότητες. Στην πρώτη ενότητα θα διερευνήσουμε το ρόλο της συνέντευξης στο πλαίσιο μιας εθνογραφικής έρευνας και τη σχέση της με άλλα εργαλεία έρευνας όπως η συμμετοχική παρατήρηση, οι σημειώσεις πεδίου και η αρχειακή έρευνα. Θα παρουσιάσουμε μεθόδους συγκρότησης δείγματος πληροφορητών και θα μιλήσουμε για τις σχέσεις πληροφορητή/ερευνητή στη διάρκεια της συνέντευξης. Θα διακρίνουμε διάφορα είδη και μορφές συνεντεύξεων και θα διερευνήσουμε τους εξωτερικούς παράγοντες που μπορούν να επηρεάζουν το περιεχόμενο της συνέντευξης. Τέλος θα αναλύσουμε τις βασικές τεχνικές διεξαγωγής μιας συνέντευξης. Η δεύτερη ενότητα αφιερώνεται στην προετοιμασία των συνεντεύξεων με απόφοιτους του ΙΑΚΑ βάσει των οποίων οι φοιτητές θα εκπονήσουν την πρώτη τους εργασία. Δουλεύοντας σε ομάδες οι φοιτητές θα συντάξουν έναν οδηγό συνέντευξης.
Εξάμηνο: 5o 2015-06-08 01:27:50 470

Εθνογραφία: Διαμορφώνοντας το Σύγχρονο Πεδίο, Τμήμα Τμήμα Ιστορίας Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας

Σε αυτή τη διάλεξη θα συζητήσουμε βήμα βήμα τις διαδικασίες συγγραφής μιας ερευνητικής εθνογραφικής πρότασης προπτυχιακού επιπέδου. Οι φοιτητές/τριες δε θα ολοκληρώσουν την έρευνα (ως μέρος του μαθήματος), αλλά ουσιαστικά θα εκπαιδευτούν στην ανάπτυξη των συγγραφικών τους ικανοτήτων (στην προετοιμασία της πρότασης). Στη βάση των προηγούμενων διαλέξεων, οι φοιτητές/τριες καλούνται να διατυπώσουν τις δικές τους απόψεις αναφορικά με το τι θεωρούν ότι σημαίνει η έννοια "σύγχρονο πεδίο" εθνογραφικής έρευνας και να φανταστούν (τόσο σε θεωρητικό όσο και σε μεθοδολογικό επίπεδο) πώς θα μπορούσαν να προσεγγίσουν το θέμα της έρευνάς τους.
Εξάμηνο: 5o 2015-06-08 00:48:48 300

Εθνογραφία: Διαμορφώνοντας το Σύγχρονο Πεδίο, Τμήμα Τμήμα Ιστορίας Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας

Η ενότητα αυτή θίγει θέματα εθνογραφικής έρευνας που πολιτικοποιείται και ιδεολογικοποιείται λόγω του οτι μπορεί να καταπιάνεται με μια συμβολικά φορτισμένη ιστορική συγκυρία, με ιστορικό τραύμα, με γεωπολιτικές σχέσεις, με «εθνικά» ζητήματα, με πολιτική επικαιρότητα. Αυτό μπορεί να καθιστά την εθνογραφική έρευνα αιχμηρή, αλλά και τρωτή και ευπρόσβλητη, ενώ καθίσταται ιδιαίτερα σύνθετο θέμα για τον/την εθνογράφο η κοινοποίηση και δημοσιοποίηση του υλικού. Συγχρόνως τίθενται για τον/την εθνογράφο κρίσιμα διλήμματα ηθικής τάξεως που έχουν να κάνουν με την συνηγορία (advocacy), όσον αφορά τη σχέση του/της με τα υποκείμενα στο πεδίο, με την επιστημονική κοινότητα, με τους πολιτικούς φορείς. Η ενότητα αντλεί από έρευνες πεδίου που ασχολούνται με εθνοτικο-θρησκευτικές ετερότητες στη σημερινή Ελλάδα. Στο μεγαλύτερο ποσοστό αντλεί από έρευνα πεδίου για την εβραϊκότητα στην Ελλάδα, και σε μικρότερο ποσοστό από έρευνα πεδίου για μειονοτικές θρησκευτικές κοινότητες. Διαχρονικά θέματα όπως ο αντιεβραϊσμός ή η μη ανεκτικότητα από την πλευρά του κυρίαρχου θρησκευτικού δόγματος, αποκτούν μια κρίσιμη επικαιρότητα λόγω συγκυριών διεθνούς εμβέλειας (π.χ. σχέσεις Ισραήλ-Παλαιστίνης, ριζοσπαστικό ισλάμ, άνοδος ακροδεξιών κινημάτων στην Ευρώπη). Ως τέτοια, η ενότητα γίνεται και αφορμή για διαπιστώσεις περί της αντικειμενικότητας ή ουδετερότητας του επιστημονικού λόγου. Το «εθνογραφείν» αποτελεί κατεξοχήν διαδικασία σχέσεων εξουσίας.
Εξάμηνο: 5o 2015-06-07 01:29:32 308

Εθνογραφία: Διαμορφώνοντας το Σύγχρονο Πεδίο, Τμήμα Τμήμα Ιστορίας Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας

Τόσο οι εθνογραφίες της κλασικής περιόδου όσο και τα εγχειρίδια ανθρωπολογικής έρευνας εστιάζουν σε μια ρομαντική φιγούρα του «μοναχικού ανθρωπολόγου» και στο αίσθημα της μοναξιάς ως αντίτιμου για την «εμβάπτιση» του εθνογράφου στον πολιτισμό του «άλλου». Στην πραγματικότητα, ακόμα και στην κλασική περίοδο, στο πεδίο βρίσκονταν συχνά πάνω από ένα άτομο, συχνά ο ανθρωπολόγος και τη σύζυγό του, ή ο ανθρωπολόγος και τους ντόπιους συνεργάτες του, αλλά σπάνια έχουν γράψει για την εμπειρία τους αυτή. Στο μάθημα αυτό θα εξετάσουμε τι γίνεται όταν συνεργάζονται τόσο στο πεδίο όσο και στη συγγραφή του τελικού κειμένου δύο εθνογράφοι με διαφορετικό πολιτισμικό, κοινωνικό και πολιτικό υπόβαθρο. Σαν παράδειγμα θα χρησιμοποιήσουμε την εμπειρία της Ρίκης Βαν Μπούσχοτεν και του Λόριγκ Ντάνφορθ στην κοινή τους ερευνητική πρακτική και στην από κοινού συγγραφή βιβλίου σχετικά με τα προσφυγόπουλα του ελληνικού εμφυλίου.
Εξάμηνο: 5o 2015-06-07 00:22:15 403

Ανασκαφική, Τμήμα Τμήμα Ιστορίας Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας

Σε αυτή την ενότητα θα εμβαθύνουμε περισσότερο στην έννοια του καννάβου. Θα αναπτύξουμε περαιτέρω τις στρωματογραφικές τομές και θα συζητήσουμε διεξοδικά τις διαδικασίες τεκμηρίωσης ευρυμάτων, μετρήσεων και σχεδιασμού.
Εξάμηνο: 5o 2015-06-06 01:57:23 446

Εθνογραφία: Διαμορφώνοντας το Σύγχρονο Πεδίο, Τμήμα Τμήμα Ιστορίας Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας

Σε αυτή τη διάλεξη θα προσεγγίσουμε τις σημειώσεις πεδίου ως βασική μεθοδολογική πρακτική στο πλαίσιο της εθνογραφικής έρευνας. Τα τελευταία χρόνια η έννοια του πεδίου μετασχηματίζεται ριζικά. Η ταύτισή του με ένα συγκεκριμένο γεωγραφικο χώρο που κατοικείται από μια σαφώς προσδιορισμένη πολιτισμική ομάδα, καθώς επίσης και η ιδέα μιας ξεκάθαρα οριοθετημένης χρονικής περιόδου για επιτόπια έρευνα με συμμετοχική παρατήρηση τίθενται υπό διαπραγμάτευση. Έτσι, το πεδίο αποκτά μία περισσότερο διασπορική, αλλά και οργανική έννοια που παράγεται μέσα από την έρευνα και την εμπλοκή με κοινωνικές πρακτικές και καταστάσεις οι οποίες αναδύονται από την καθημερινότητα του/της εθνογράφου. Σε αυτό το πλαίσιο οι σημειώσεις πεδίου αποκτούν ιδιαίτερη στρατηγική σημασία. Θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί ότι αυτή η συστηματική πρακτική δημιουργίας και τήρησης σημειώσεων -κεντρικής ενασχόλησης της υποκειμενικότητας του/της εθνογράφου- είναι αυτή που συγκροτεί το ίδιο το πεδίο. Επιπλέον, στην παρούσα διάλεξη θα πραγματευτούμε τη θέση σύμφωνα με την οποία οι σημειώσεις πεδίου, ως ιδιαίτερη αλλά και "κρυφή" μορφή εθνογραφικής κειμενικότητας (συνήθως οι σημειώσεις είναι προσβάσιμες μόνο από τον ίδιο τον εθνογράφο) μπορούν να ιδωθούν μέσα από ένα νέο πρίσμα στο πλαίσιο της ψηφιακής πολυμεσικότητας και πολυκειμενικότητας. Θα συζητήσουμε τα πιθανά πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα αυτής της θέσης.
Εξάμηνο: 5o 2015-06-06 01:54:23 463

Ανασκαφική, Τμήμα Τμήμα Ιστορίας Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας

Στην πρώτη συνάντηση δίνεται το βασικό περίγραμμα της ιστορίας της μεσαιωνικής ανασκαφικής στην Ευρώπη και της βυζαντινής αρχαιολογίας στην Ελλάδα, σχολιάζεται η δομή των δύο κυριότερων ξενόγλωσσων εγχειριδίων μεσαιωνικής ανασκαφικής και με βάση παραδείγματα ανασκαφικών εργασιών σε εκκλησίες, οικισμούς, κάστρα και νεκροταφεία συνάγονται γενικότερα συμπεράσματα για τα αντικείμενα εργασίας και την επαγγελματική επάρκεια των αρχαιολόγων σε Εφορείες Βυζαντινών Αρχαιοτήτων. Επίσης, δίνεται μια ιδέα για τις δυνατότητες της προ-ανασκαφικής έρευνας και ευκαιριακά προτείνονται ορισμένες κατευθυντήριες γραμμές για τη μεθοδολογία της ανασκαφικής διαδικασίας. Τέλος, σχολιάζονται επιγραμματικά η συνάφεια της Αρχαιολογίας με την Ιστορία και την Κοινωνική Ανθρωπολογία και ο κύριος σκοπός της Αρχαιολογίας, που είναι η χρονολόγηση των αποκαλυφθέντων αρχαιοτήτων.
Εξάμηνο: 5o 2015-06-05 01:57:47 485

Ανασκαφική, Τμήμα Τμήμα Ιστορίας Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας

Η δεύτερη συνάντηση περιλαμβάνει δύο ενότητες. Στην πρώτη ενότητα περιγράφονται τα καθήκοντα του αρχαιολόγου πριν, κατά και μετά την ανασκαφή του και δίνονται παραδείγματα που αφορούν στη δημοσίευση των αποτελεσμάτων της ανασκαφής, στην παρουσίασή της σε περιοδική έκθεση σε ένα μουσείο και στην εκλαϊκευμένη προβολή της με μορφή φυλλαδίων ή και βιβλίων-αρχαιολογικών οδηγών για το ευρύ κοινό ή και για εκπαιδευτικούς σκοπούς. Στην δεύτερη ενότητα εξετάζονται δύο διαφορετικά μεταξύ τους παραδείγματα: το πρώτο αφορά στη χρήση των νομισμάτων ως εργαλείων για τη χρονολόγηση αρχαιολογικών στρωμάτων, με βάση την προβληματική χρονολόγηση της βασιλικής του Λεχαίου, και δεύτερον στην άντληση πληροφοριών από την Ιστορία της Βυζαντινής Τέχνης και της Ιστορίας του Βυζαντίου για την ερμηνεία των αρχαιολογικών ευρημάτων, με βάση το προβληματικό ταφικό κτίριο δίπλα στον Άγιο Αθανάσιο Διδυμοτείχου.
Εξάμηνο: 5o 2015-06-05 01:54:32 402

Ανασκαφική, Τμήμα Τμήμα Ιστορίας Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας

Η διάλεξη αποτελεί εισαγωγή στις τεχνικές και μεθόδους της κλασικής ανασκαφής. Θα συζητηθούν ζητήματα όπως οι δοκιμαστικές τομές, οι συνθέσεις των ανασκαφικών ομάδων από τεχνικούς, επιστήμονες και εργάτες, τα βασικά εργαλεία που χρησιμοποιούνται στη διάρκεια των ανασκαφών και η δημιουργία του καννάβου.
Εξάμηνο: 5o 2015-06-04 01:44:21 642

Ανασκαφική, Τμήμα Τμήμα Ιστορίας Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας

Η διάλεξη εστιάζεται σε τεχνικές και μεθόδους της προϊστορικής ανασκαφής. Θα συζητηθούν ζητήματα όπως οι βασικές μέθοδοι πεδίου, οι στρωματογραφικές τομές και οι ανασκαφικές ενότητες. Θα παρουσιαστούν παραδείγματα από εκπαιδευτικές ανασκαφές στην περιοχή των Ζερελίων.
Εξάμηνο: 5o 2015-06-04 01:21:35 810

Ανασκαφική, Τμήμα Τμήμα Ιστορίας Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας

Στην ενότητα αυτή εξετάζουμε την ιστορία των επιφανειακών ερευνών, τους στόχους και τις μεθόδους της. Υπάρχουν περισσότεροι από ένας τύποι επιφανειακής έρευνας, από την τοπογραφική-αρχιτεκτονική που στοχεύει πρωτίστως στον εντοπισμό και την χαρτογράφηση αρχιτεκτονικών καταλοίπων, στην εκτεταμένη ή εκτατική (extensive survey), που συνήθως καλύπτει μεγάλες περιοχές αλλά χωρίς τη χρήση κανάβου και, τέλος, στην εντατική (intensive survey) όπου μικρότερες περιοχές ερευνώνται εντατικά βάσει κανάβου και ποσοτικοποίησης των ευρημάτων. Συστηματικές επιφανειακές έρευνες πραγματοποιήθηκαν για πρώτη φορά τη δεκαετία του 1950 στη βόρεια και τη νότια Αμερική, και αργότερα (από τη δεκαετία του 1970 κ.ε.) στη Μεσόγειο και στον ελλαδικό χώρο. Από αυτές αντλήσαμε σημαντικές πληροφορίες που μας επιτρέπουν να ανασυνθέσουμε την κατοίκηση και τη δραστηριότητα των κατοίκων μιας περιοχής στις διαφορετικές φάσεις της ιστορίας της.
Εξάμηνο: 5o 2015-06-04 01:35:52 596

Ανασκαφική, Τμήμα Τμήμα Ιστορίας Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας

Η διάλεξη αυτή αποτελεί μια γενική εισαγωγή στις βασικές διαδικασίες της ανασκαφής. Στο δεύτερο μέρος επικεντρώνεται στις ενάλιες ανασκαφές.
Εξάμηνο: 5o 2015-06-03 01:02:13 1222

Ιστορία των Θετικών Επιστημών, Τμήμα Τμήμα Ιστορίας Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας

Η κατανόηση των συνθηκών ίδρυσης και εξάπλωσης του θεσμού του πανεπιστημίου στην Ευρώπη. Η γνώση των πρώτων νέων επιστημονικών ερευνών και της διαμάχης ανάμεσα στη νέα επιστήμη και στην εκκλησία.
Εξάμηνο: 5o 2015-05-28 00:52:53 353

Ιστορία των Θετικών Επιστημών, Τμήμα Τμήμα Ιστορίας Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας

Η κατανόηση της αλλαγής παραδείγματος από το γεωκεντρικό στο ηλιοκεντρικό σύστημα και της τελικής μορφής της νέας επιστήμης όπως διαμορφώθηκε από τα γραπτά του Νεύτωνα.
Εξάμηνο: 5o 2015-05-28 01:05:01 441

Ιστορία των Θετικών Επιστημών, Τμήμα Τμήμα Ιστορίας Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας

Η γνώση της εξέλιξης της φιλοσοφίας της επιστήμης εξαιτίας της επιστημονικής επανάστασης.
Εξάμηνο: 5o 2015-05-28 00:31:06 381

Ιστορία των Θετικών Επιστημών, Τμήμα Τμήμα Ιστορίας Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας

Η κατανόηση γιατί άργησε η χημεία να ξεφύγει από τον πρακτικό της χαρακτήρα. Η γνώση της θεωρίας του φλογιστού και της αξίας της στην επιστημονική εξέλιξη. Η γνώση των συνθηκών που οδήγησαν στη θεμελίωση της σύγχρονης χημείας.
Εξάμηνο: 5o 2015-05-28 00:31:35 312

Ιστορία των Θετικών Επιστημών, Τμήμα Τμήμα Ιστορίας Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας

Η γνώση των συνθηκών γέννησης της βιολογίας. Η κατανόηση των αντιρρήσεων σε αυτήν και των εξελίξεων στα παράλληλα επιστημονικά πεδία. Η κατανόηση της αναγέννησης της βιολογίας και της σύγχρονης ταχύτατης προόδου της.
Εξάμηνο: 5o 2015-05-28 01:08:19 371

Ιστορία των Θετικών Επιστημών, Τμήμα Τμήμα Ιστορίας Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας

Η κατανόηση πώς η πειραματική μελέτη των ηλεκτρικών και μαγνητικών φαινομένων οδήγησε στην πρώτη ενοποιημένη θεωρία της φυσικής και σε πολύ σημαντικές πρακτικές εφαρμογές.
Εξάμηνο: 5o 2015-05-28 00:23:24 442

Ιστορία των Θετικών Επιστημών, Τμήμα Τμήμα Ιστορίας Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας

Η γνώση των επιστημολογικών θεωριών της περιόδου και η συσχέτισή τους με τις νέες επιστημονικές θεωρίες.
Εξάμηνο: 5o 2015-05-28 00:31:58 385

Ιστορία των Θετικών Επιστημών, Τμήμα Τμήμα Ιστορίας Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας

Η κατανόηση της σχέσης ανάμεσα στη θεωρία της σχετικότητας και το πρόβλημα της ταυτοχρονίας. Η γνώση της θεωρίας του αιθέρα, τα προβλήματά της, και ο τρόπος που παραχώρησε τη θέση της στη σχετικότητα. Η κατανόηση της αλλαγής που έφερε η σχετικότητα στην εικόνα μας για το σύμπαν.
Εξάμηνο: 5o 2015-05-28 00:45:08 354